Jest to pierwsza praca tak wyczerpująco opisująca zastosowanie w praktyce programu językowego Makaton, który symultanicznie, wykorzystując znaki manualne, symbole graficzne i mowę pozwala ludziom z upośledzeniem mowy w ograniczonym stopniu lub nie mówiącym w ogóle zaspakajać własne potrzeby komunikacyjne. Wyróżnia się właśnie nie tylko podwójnym zastosowaniem znaków; pojęcie znaków stosujemy tu zamiennie ze słowem „symbol", znaki manualne z „symbolami manualnymi, a znaki graficzne z „symbolami graficznymi", ale także ustrukturyzowanym podejściem językowym, a jest nim słownictwo rozwojowe - podstawowe i dodatkowe oraz multimodalnym dostępem do nauczania umiejętności komunikacyjnych i językowych wykorzystując kanały:wzrokowy, słuchowy i wzrokowy. Celem tego programu językowego z rodziny AAC - Augmentative and Alternative Communication - jest umożliwienie osobom z ograniczonymi możliwościami komunikacyjnymi nabycia potrzebnych umiejętności w przekazywaniu i odbierania komunikatów oraz usprawnienia umiejętności językowych.
W części pierwszej mamy do czynienia z krótkim wprowadzeniem, bardzo dokładnie pokazującym i analizującym czym jest Makaton, z czego się składa, jak jest zbudowany.
W pierwszym artykule Alina Szymczek analizuje wykorzystanie Makatonu przez terapeutów i rodziców w pracy z małymi dziećmi z zaburzeniami rozwoju, których podłożem jest nieprawidłowe funkcjonowanie ośrodkowego układu nerwowego. Logopeda w zespole wczesnego wspomagania odpowiada za wywoływanie i rozwijanie mowy u dziecka, ale także na ćwiczeniach usprawniających aparat artykulacyjny, ze strony rodziców oczekuje się budowy autentycznych więzi z dzieckiem. Do takiej wczesnodziecięcej terapii powinno wykorzystywać się wszelkie znane modalności korzystając tak ze słów jak i znaków przestrzenno-dotykowych, graficznych i manualnych. Autorka pokazała wszechstronność znaków manualnych w procesie wczesnego wspomagania rozwoju.
W kolejnych artykułów autorki - Jolanta Kozanowska i Jolanta Matusewicz i Dagmara Czernek oraz Jolanta Szwiec-Kolanko - skupiły się na wykorzystaniu gestów systemu Makaton we wspomaganiu komunikacji i rozwoju mowy dzieci niemówiących, u których mamy do czynienia z różnymi opóźnieniami lub też nie rozwija się z różnych względów albo jej rozwój jest zaburzony. Gest wydał się tu być najbardziej naturalnym i najmniej inwazyjnym sposobem dotarcia do takiego dziecka. Strategie nauki porozumiewania się dzieci za pomocą gestów Makatonu są bardzo różnorodne, towarzyszą one dziecko na kolejnych etapach nauki, nawet wtedy, kiedy przyswajają coraz więcej słów, nie rezygnują ze wspomagania się gestami. Warto, kiedy dziecko wymawia konkretne słowo wspomóc jego wysiłki lub powtórzyć je odpowiednim gestem zaczerpniętym z Makatonu.
Bogusława B.Kaczmarek w swoim arrtykule „System PECS w nauczaniu symboli graficznych Makatonu skupiła się na objaśnieniu systemu wymiany obrazków Picture Exchange Communication System w skrócie PECS - który wymyślono by wspomóc pracę terapeutów jeśli chodzi o zaburzenia komunikacyjne z dziećmi z zaburzeniami autystycznymi. PECS wykorzystując proste obrazki wyjaśnia i pokazuje wizualnie osobom z ASD, na czym polega i jaką funkcję pełni komunikacja społeczna, głównie dla dzieci w wieku przedszkolnym ale z czasem rozszerzono jego działanie terapeutyczne na dzieci starsze i dorosłych. Jego twórcy Bondy, Frost, a le również Sinner uznali, że język bazuje na funkcjonalnej analizie podstawowych jednostek. Każda z nich - werbalne zachowanie jest uwarunkowana zachowaniem lub zdarzeniami poprzedzającymi i konsekwencjami. Każde zachowanie wpływające na inną osobę może służyć funkcjom werbalnym. Stąd nauczanie PECS opiera się głównie na kategoriach werbalnych zachowań sprawczych Skinnera: mandowych, taktowych, intrawerbalnych, echoicznych i tekstualnych. Zakładał, że na repertuar językowy składają się różne typy zachowań. Za kategorię podstawową uznał mandy - prośbę/ polecenie, drugą są zachowania taktowe - takty, a trzecią zachowania interwerbalne, kontrolowane poprzez porzedzające je zachowania werbalne i mogą one być wzmacniane przez reakcje - konsekwencje społeczne.
Pozostałe to zachowania echoiczne - naśladowanie werbalizacji innych osób, a na końcu zachowania tekstualne, podlegające kontroli wizualnych bodźców werbalnych. Ta cała struktura składa się na protokół PECS, który naucza dziecko inicjowania interakcji komunikacyjnej z drugą osobą, w ramach kontekstu społecznego.
Ciekawym dopełnieniem tego tematu jest artykuł Magdaleny Sylwestrzak pt.„Zastosowanie sytemu Makaton w usprawnieniu porozumiewania się dzieci z różnymi schorzeniami, która zebrała w nim swoje praktyczne doświadczenie i wiedzę.
Te wszystkie sprawy wydają się być na pierwszy rzut oka bardzo skomplikowane i nieczytelne, ale odsyłam zainteresowanych do książki. Każdy artykuł uzupełniają liczne rysunki poglądowa, tabele, wykresy, zdjęcia i ilustracje,
Jak pokazują kolejni autorzy Makaton jest bardzo wszechstronnym programem wspomagającym pracę logopedy z osobami z głębszą niepełnosprawnością intelektualną, terapię ustno-twarzową regulacyjną Rudolfa Castillo Moralesa, gdzie wykorzystuje się gesty i symbole wzięte z programu Makaton czy jak już wspominałem w polepszeniu komunikacji z osobami z autyzmem. Dotyczy to także komunikacji niewerbalnej stosowanej w afazji w połączeniu z systemem Makaton jako formy terapii językowej czy wykorzystywaniu gestów Makatonu w procesie terapii muzycznej dzieci z głębszą niepełnosprawnością intelektualną.
To wszystko razem stanowi, że praca pod redakcją Bogusławy Beaty Kaczmarek ma bardzo ważny wymiar praktyczny i na to głównie postawiono nacisk. Te artykuły, które pokazują jak można stosować Makaton w połączeniu z innymi terapiami i metodami terapeutycznymi wydają się nadawać mu rangę podręcznika, poradnika skierowanego w większości do rodziców i terapeutów współpracujących ze sobą na co dzień. To bardzo ważna publikacja, którą należy dokładnie przeczytać analizując zamieszczone w niej teksty pod kątem praktycznej wiedzę jaką przekazują nam tutaj jej autorzy, w większości praktykujący logopedzi i terapeuci.
